Het waardeherstel van het oude ‘Guayarmina’-hotel begint
Agaete herstelt een van haar meest kenmerkende etablissementen van de 20ste Eeuw
AGAETE - vrijdag 16 februari 2018 - Agaete staat op het punt een van haar spandoeken uit de vorige Eeuw te heroveren: Het emblematische spa-hotel ‘Los Berrazales’, of later het ‘Princesa Guayarmina’-hotel. Op woensdag 14 februari 2018 was de valleiweg afgesloten voor het verkeer vanwege de installatie van een grote hijskraan, zodat de verbouwingswerken van het complex konden beginnen dat nu in handen is van het bedrijf Procontursa, dat ook eigenaar is van de spa-voorziening. Het horeca-centrum dat is geassocieerd met het warme bronwater, dat dateert uit het eerste derde deel van de vorige Eeuw - is al jaren gesloten in het midden van een beschermd natuurgebied.
De burgemeester, Juan Ramón Martín, hoopt dat de heropening de versleten ruimte nieuw leven zal inblazen met de bottelarij, die een diepe staat van verval vertoont en die eigendom is van een andere private onderneming. "Het zal heel goed zijn voor de gemeente om een vestiging terug te krijgen die zo symbolisch is als het hotel in Los Berrazales", heeft Martín gezegd, die hoopt dat de heropening de horeca-sector en de werkgelegenheid zal stimuleren. "Alles wat de verschillende delen van Agaete stimuleert, is goed voor de toekomst van haar burgers," heeft hij uitgelegd.
Het emblematische 'Princesa Guayarmina'-hotel dat een halve Eeuw op het eiland gasten ontving, is op woensdag 14 februari -Valentijnsdag!- begonnen aan de recente verbouwing
Het bouwbedrijf Hermanos Tito is op woensdag 14 februari 2018 begonnen aan de verbouwing van het etablissement, dat voorheen 30 gastenkamers telde en een spa-voorziening aan de voet van Tamadaba.
Er moet rekening worden gehouden met het feit dat - als gevolg van de huidige stopzetting - elke actie die op het onroerend goed wordt ondernomen voor het gebruik als horecabedrijf, het bijwerken van de nieuwe toeristenwetgeving vereist, zowel in termen van toegankelijkheid als veiligheid en andere nieuwe voorschriften.
Het hotel met de naam ‘Princesa Guayarmina’ blijft nog steeds gesloten en heeft een oud, ongedateerd affiche dat de sluiting meedeelt en wel voor werkzaamheden die blijkbaar op woensdag 14 februari 2018 eindelijk zijn begonnen.
De inventaris van het Patrimonio Etnográfico (Etnografisch Erfgoed) van het Cabildo (Eilandbestuur) geeft aan “dat het gebouw een ‘hoge’ wetenschappelijke erfgoedwaarde heeft, hoewel de staat van instandhouding ‘gewoon’ is.
De laatste tijd is het gebouw omringd door omheiningen van gaas, die schade toebrengen aan muren, waterkasten, elektrische kabels, en kapotte schijnwerpers op de gevel.
Het Cabildo (Eilandbestuur) heef in een document uitgelegd, dat de verbouwing van het hotel de traditionele architectuur zal moeten respecteren.
Het hotel ‘Los Berrazales’ was een icoon van toerisme geassocieerd met gezondheidsbronnen op het eiland.
Het complex is gelegen op een locatie van groot milieubelang, daar waar de Vallei van Agaete voor het verkeer doodloopt en aan de voet van Tamadaba, in een rustieke beschermd landschap. De wijziging van het Plan General de Ordenación (Plan Ruimtelijke Ordening, dat nu de weg tot verbouwing vrijmaakt, heeft elf en een halfjaar geduurd.
Historisch gezien is het spa hotel ‘Los Berrazales’ een sleutel geweest in de geschiedenis van de gemeente. In het midden van 1930, toen het bronwater van Los Berrazales begon te worden gecommercialiseerd, begon de aanleg van de eerste weg in de vallei zodat men in staat was om het Agaete flessenwater te exporteren. In dat decennium genoten 2.500 mensen al van hun therapieën, die konden rekenen op koud en warm water.
Inderdaad, een luxe die niet iedereen kon betalen. Een warm bad kostte 5 pesetas, vergeleken met twee pesetas voor het 'water van die tijd', volgens de prijzen van het jaar 1934, toen de locatie al mensen van over de hele Planeet aantrok die op zoek waren naar een alternatief medicijn en een streven om te worden genezen.
120 jaar Hotel ‘Princesa Guayarmina’-
Los Berrazales en het ‘vloeibare goud’
in de Vallei van Agaete
‘Hotel Guayarmina - zondag 19 april 2015 - 'Een Eeuw van toerisme, natuurschoon en gezondheid,' dat staat te lezen op het voorblad van de folder met de geschiedenis van Hotel ‘Guayarmina’, of beter gezegd van die van de familie Suárez in de vallei van Agaete.
Nu - 120 jaar na de huwelijksvoltrekking tussen Juan Suárez García (die van de grotten) en María García García (die van de zandvlakte) - is het tijd, om de hotel-prospectus te vertalen en aan de hand daarvan - met hier en daar wat toelichting onzerzijds - de geschiedenis voor het nageslacht te bewaren.
De hotelprospectus, uitgegeven eind jaren '90.
Dit laatste tevens in de hoop, dat anno 2015, de nieuwe eigenaren, de kapitaalkrachtige gebroeders Tito - van het Canarische familiebedrijf voor graafwerkzaamheden en wegenbouw - eindelijk erin slagen de benodigde vergunningen van de Gemeente Agaete te verkrijgen voor hun renovatie- en verbouwingsplannen voor het sinds eind jaren ’90 gesloten hotel, zodat het weer luisterrijk in zijn volle glorie heropend kan worden op die idyllische plek in het hoogste deel van de Vallei van Agaete tussen Las Casas del Camino en El Sao, een van de mooiste locaties van Gran Canaria, waar drie afzonderlijke - op enkele meters afstand van elkaar gelegen - gebouwen de aandacht van de bezoeker trekken: - het Hotel Princesa Guayarmina, - de Embotelladora de Agua de Agaete y Cumbres de Gáldar - het Balneario de Los Berrazales (tegenwoordig is het ‘Casa Esperanza’, door een van het Bisdom Canarias geleide NGO - Caritas -, een ontwenningscentrum voor alcoholverslaafden).
De blauwe pijl = het Balneario, later de Bottelarij
De oranje pijl = het buitenzwembad
De gele pijl = Hotel 'Princesa Guayarmina'
De rode pijl = het voormalige 'Hotel la Salud, tegenwoordig het 'Casa Esperanza'
De burgemeester van Agaete, Antonio Calcines, heeft laten weten, “dat het hotelpand is opgenomen in de gemeentelijke catalogus van erfgoed, waardoor er niets aan hotel ‘Princesa Guayarmina’ mag worden veranderd zonder de benodigde vergunningen,” maar ook, “dat men vanuit de Gemeente verzocht heeft, dat deze bescherming alleen zou gelden voor de gevel, zodat men aldus het oude hotel zou kunnen moderniseren.”
En dat is gehonoreerd door de:
Comisión de Ordenación del Territorio y Medio Ambiente de Canarias (Cotmac)
(Commissie voor Ruimtelijke Ordening en Milieu) van het Cabildo (Eilandbestuur),
die op 26 december 2013 de wijziging heeft goedgekeurd van het:
- Algemene Bestemmingsplan van Agaete, betreffende De Puntsgewijze Architectonische Catalogus- en dan met name het Dossier CAA-40: ‘Hotel Princesa Guayarmina’,
waarvan wij - voor de geïnteresseerde (Spaanssprekende) lezers en lezeressen hieronder - als voetnoot* - de volledige publicatie afdrukken zoals die - als ambtelijke (taaie) stof - is verschenen in het BOC (het Canarische Staatsblad) op vrijdag 3 januari 2014.
In Agaete heeft men altijd al gesproken, dat heksen die indertijd in dit gebied zouden vertoeven, de weinige mensen die er woonden, ware hoofdbrekens hebben bezorgd, zeker de vloek van een oude heks uit die tijd.
En, toeval of niet, de drie genoemde gebouwen zijn tot ruïnes vervallen, waarvan alleen het (balneario) badhuis weer in goede staat verkeert, wat nu, zoals gezegd, door Caritas - de NGO van het Bisdom Canarias - in gebruik is als ontwennings-centrum voor alcoholverslaafden.
Hotel 'Princesa Guayarmina' anno 2015,
gesloten en wachtend op de vergunningen voor een rigoureuze renovatie en verbouwing
Maar laten we beginnen met wat de hotelprospectus ons vertelt:
“De vallei van Agaete is altijd al indrukwekkend geweest. Zoals eenieder die er woont, of deze bezoekt, kan zien.
De persoonlijke blik neemt subjectieve verschillen waar, of ontdekt verrassende details. Maar het landschappelijke geheel komt op iedereen hetzelfde over. En tot voor 120 jaar geleden was het honderden eeuwen zo. Met betrekking tot dat verleden zijn er tegenwoordig twee unieke verschillen.
Op de eerste plaats aardrijkskundig een ongerept landschap, zonder menselijk ingrijpen, zonder cement noch teer, leeg zonder gebouwen. Voorheen een pure geografie, nu is het menselijke geografie. Het was nodig, maar niet zoveel. Dat men het niet verder aanraakt, dan zou het vernielen.
Op de tweede plaats, een landschap dichtbegroeid met bomen en struikgewas: vanaf de bodem van de barranco (het ravijn) tot aan de hoogste bergtoppen.
Wild geboomte, zoals in primitieve tijden de almácigo (struikachtige boom tot wel 12 meter hoog met bruine, schilferige schors, rechte takken met kleine glanzende blaadjes en kleine geelachtig, tot donkerrode bloemen en bolvormige steenvruchten eerst rood en dan zwart, waaruit men een olie verkrijgt voor diverse gebruiksdoeleinden) en in recente tijden subtropische fruitbomen en eveneens autochtone flora die met grote inspanning voortleeft. Zoals de gebeeldhouwde Cardonal en overvloedig struikgewas, begunstigd door de hooggelegen bronnen van: Maninidra, Jabelogos, Caideros, Fagagesto, El Sao, El Hornillo, Lugarejo, Barranco Hondo, Artenara en Tamadaba.
Onder deze bronnen is er één heel bijzonder: die van Los Berrazales welke met gasdruk ontspringt aan de voet van de Montaña Gorda (Dikke Berg), beladen met ijzer, minerale modder en ook rijk aan magnesium en silicaat (zout, of ester van kiezelzuur). Zeer rijk water, heilzaam en gezondheid dragend.
Het is hier, in Los Berrazales, tussen water en lodo ‘ferrugiento’ (ijzerhoudende modder), waar de geschiedenis van Hotel 'Princesa Guyarmina' begint. Een nog steeds niet bewerkte geschiedenis. Ternauwernood gedateerd.
Na het bovenstaande stellen wij voor deze geschiedenis te reconstrueren, te analyseren en bekend te maken.
De geschiedenis van Hotel ‘Princesa Guayarmina’ is onlosmakelijk verbonden met de familie Suárez, en een visionair zoals Juan Suárez, die al aan het begin van de twintigste eeuw droomde van een plattelands- en gezondheidshotel, met bezoekers die een persoonlijke en vriendelijke behandeling waarderen, evenals het plezier van kleine geneugten in de betoverende vallei van Agaete.
Juan Suárez García (die van de grotten) en María García García (die van de zandvlakte) huwen in 1895. Uit dit huwelijk komen negen kinderen voort.
Aan het begin van de 20ste Eeuw hebben Juan en María een winkel in het gehucht San Pedro, waar ze eveneens hun woning hebben.
Tot 1920 delen ze hun zakelijke activiteit met de exploitatie van het bronwater van Los Berrazales.
Ze installeren zich aan de voet van de bron met het zure water: ze maken de grotten in de omgeving geschikt, bouwen vijf houten kamertjes, een kleine gemetselde ruimte, en drie badkuipen ingesloten tussen muren zonder dak.
↑ Het Balneario (Badhuis) voordat er de bottelarij in gevestigd werd. ↓
De locatie wordt steeds drukker bezocht door zieken van het eiland, van het Spaanse vasteland en vanuit het buitenland.
In de zomer komt men hier aldus tot een gezamenlijke bewoning van wel 40 personen.
Men komt met ezel vervoer vanuit het dorp Agaete, tot Las Longueras waar de weg ophoudt die vanuit Las Palmas komt.
Deze talrijke en uitgebreide familie verzorgt de gasten alsof het een thermaal hotel was. Men komt er ziek aan en gaat er gezond weer weg.
Sommigen sterven er, zoals gebeurt met de eerste echtgenote van Antonio, Pina, die stikt door de kracht van het gas van het agua ‘ferrugienta’ ( “ijzerhoudende water”).
↑ Voormalig 'Hotel la Salud’, tegenwoordig het 'Casa Esperanza' ↓
In die jaren is ‘Hotel la Salud’ al gebouwd, hetzelfde gebouw wat men tegenwoordig ‘Casa Esperanza’ noemt, op een afstand van 1.500 meter van de bron. Het heeft slechts één verdieping en een lei stenen dak. Het is tekenend hier een advertentie te noemen welke op 21 maart 1924 verschijnt in ‘La Crónica’: ‘Hotel la Salud’ (Valle de Agaete). Dit hotel, in de onmiddellijke nabijheid van het wonderbaarlijke water van Los Berrazales, voorzien van een gebedsruimte, elektrisch licht en telefoon, blijft geopend omdat dit de beste tijd is voor het nemen van baden. De directie is in handen van Don Pedro Torrens Pérez en zijn echtgenote María Galván de Torrens.
Vanaf 1925 heeft de familie Suárez dit hotel gehuurd om gastvrijheid te verlenen aan hun cliënten, wat ze erbij hebben om naar de hoger gelegen bron te gaan voor de baden. Uit die tijd moeten de badkuipen zijn die nog steeds bestaan op de weg die langs de barranco (het ravijn) van Los Ríos loopt.
Maar het ondernemersidee van Juan Suárez stemt niet overeen met deze oplossing. Hij denkt er steeds aan, een hotel te bouwen. Al in 1920 koopt hij daartoe de finca (boerderij) ‘Los Menores’, maar hij bereikt niet, dit idee te verwezenlijken, want in 1926 overlijdt hij in zijn woning in San Pedro.
↑ Het Balneario (Badhuis) voordat er de bottelarij in gevestigd werd. ↓
In 1929 zijn de wateren van Agaete tot publiek belang verklaard. In die jaren bouwt de familie Armas het Balneario (Badhuis); een prachtig gebouw, dat veertien individuele badkuipen herbergt. Vanaf dan delen twee ondernemingen de activiteiten welke men ontleent aan deze wateren: die van de ‘Los Armas’ met als taak de bronwater-exploitatie en die van de ‘Los Suárez’ met de horeca dienstverlening. Ondernemingen die noodzakelijker wijze in goede en minder goede tijden bestaan in de symbiose van elkaars aanvulling.
In datzelfde jaar, 1929, begint de bouw van Hotel ‘Guayarmina’. Aanvankelijk denkt men, dat het perceel van de Lomo (Bergrug) het beste is, vanwege het weidse uitzicht op de Vallei, maar al spoedig neemt men afstand van het idee, want deze locatie bestaat uit picón (lava-gruis), om vervolgens de huidige ligging te kiezen.
Leden van de familie Suárez, nu uitgebreid door het huwelijk van sommigen, werken mee aan de bouw, maar ook anderen zijn er bij betrokken. Metselaars: Maestro Antonio Viera, Maestro Juan Cabeza, Maestro Pedro Álamo en Maestro Peregrino; arrieros (muildierdrijvers) o.a. Francisco Suárez en Chano Peña die de materialen aanvoeren vanuit de barranco (het ravijn), en vanuit de Cuevesillas (Grotjes) (de weg komt dan al tot hier), timmerlieden: Maestro Juan Arenales en zijn zoon Rosendo, en de allemaal plaatselijke knechten en jongens die in de leer zijn.
Zodra de eerste verdieping klaar is - een rij van 11 kamers - wordt die bezet door klanten, daar krijgen zij eten vanuit ‘Hotel la Salud’ dat gehuurd blijft door de familie Suárez. Van daaruit komt men gemakkelijk, via enkele trappetjes, naar de Balneario (het Badhuis).
Tijdens de Guerra Civil Española (Spaanse Burgeroorlog / 1936-1939) voltooit men de tweede verdieping en enkele jaren later de laatste. Gelijktijdig voltooit men de werkzaamheden voor het aanleggen van de weg. Aan het eind van de jaren’30 heeft het gebouw dan al voldoende inrichting om de klanten met de nodige horecavoorzieningen te kunnen ontvangen.
De zojuist voltooide buitenzijde van het pand wordt gevormd door terrassen, volgens de eisen van de hellende bouwgrond, en is doordrenkt met details van de in die tijd geldende rationalistische stijl.
Boven: Hotel 'Guyarmina' met daaronder het Balneario (dan al Bottelarij).
Het aldus voltooide pand, het ‘Guayarmina’-hotel begint als voortzetting van de twee voorgaande etappes in nauwe relatie met het Balneario (Badhuis). In het begin komen de gasten naar het hotel om baden te nemen en er het water van Los Berrazales te drinken. Soms was het noodzakelijk om dit, op medisch voorschrift, 20 dagen achtereen te doen.Men voelt zich beter maar moet dit na enige tijd, regelmatig herhalen. Soms is het nemen van baden een excuus, gezien het niveau van een ander soort tevredenheid dat men hier krijgt. Bij gelegenheid komen er telkens weer hele gezinnen, waarbij ze duidelijk het baden als een uitstekende toevoeging beschouwen aan de toeristische mogelijkheden van de locatie.
Absolute russssssssst!
Het hotel realiseert haar activiteit steeds met schaarse hulpmiddelen, met de sterke wil en het werk van de familie Suárez en met het uitstekende begrip en medewerking van de hotelgasten. Deze laatsten beschouwen de moeilijkheden en de ongemakken als gering, tegenover de genoegdoening welke de voorzieningen, de dienstverlening en het landschap bieden.
Het ‘Guayarmina’-hotel is vanaf haar begin, en in haar voortvarendheid nadien, een familiebedrijf, omdat de relatie met de gasten zich baseert op het familieconcept. Het is een handelwijze die niet nauwkeurig is uitgewerkt, het is vanzelfsprekend. Daardoor beleven de eilandbewoners deze familiegedachte, en de buitenlanders,- die hier onwetend komen - dringen langzaamaan binnen in de cultuur van het dorp.
Natuurlijk is er ook de mentale en lichamelijke relatie met deze weidse natuur en het vanzelfsprekende gebrek aan gekunsteldheid, zijn er de consumptieproducten van het land., kalveren, baifos (jonge geitjes), lammeren, kippen, eieren, kaas, papaja’s en vruchten en groenten die worden voortgebracht en geleverd door de muildier drijvers die gebruik maken van de voetpaden in de vallei en van die in het gebergte.
Vanzelfsprekende eigenschappen die het personeel perfect heeft aangeleerd. Vakmensen, die in eigen huis een school bieden, een hotelschool zonder theorie, maar met een intensieve praktijkervaring die het meest tot uitdrukking komt in de keuken die geleid wordt door grote chefs zoals Pelao en Rodríguez, samen met de intensief huiselijke toets van Oma María. Veel inwoners van Agaete hebben hier hun beroepsopleiding gekregen.
Het geschiedenisboek van Hotel ‘Guayarmina’ is getekend met diverse etappes en beladen met moeilijkheden om voort te gaan in haar bestaan; moeilijkheden, die voortkwamen uit de eenzijdige activiteit, door haar seizoens-gebondenheid (alleen in de zomermaanden) en door externe factoren.
Tot 1951 is het hoofd van de familie Suárez, Antonio, de hoteldirecteur; een man, die dan wijd en zijd bekend is bij de inwoners van Las Palmas, welke zijn klanten zijn. José Suárez volgt hem op en hij verhuurt het hotel aan Don Santiago de Armas die hotelmanager is van 1952 tot 1962. In dat jaar verlaat Don Santiago het bedrijf, wat gepaard gaat met de betreurenswaardige sluiting van het Balneario (Badhuis).
Het Balneario als bottelarij in Los Berrazales - Vallei van Agaete..
Een typisch gevalletje van Canarische verwaarlozing: nieuwbouw prima, maar onderhoud plegen... kom daar maar eens om, vooral op Gran Canaria!
Tussen 1962 en 1968 doet José Suárez verwoede pogingen tot verkoop aan het Cabildo (Eilandbestuur) van Gran Canaria. Het complex wordt uiteindelijk gekocht door Don Juan González die het dan gesloten zijnde Balneario gaat gebruiken als waterbottelarij.
In 1968 richt men de Naamloze Vennootschap: Sociadad ‘Princesa Guayarmina’ S.A. op. De ‘Suárezsen’ nemen deel met 67% en de ‘Busi’ kopen 33% van dit geheel. Ze oefenen de bedrijfsvoering uit en introduceren een ingrijpende verbouwing, welke het architectonische ontwerp betreurenswaardig wijzigt. Ze ruïneren het, de ‘Busi’ verlaten het hotel en geven het terug aan de familie Suárez.
In 1972 sluit het hotel, hoewel het onder voogdijschap van Manuel Suárez blijft. En met het verstrijken der jaren duikt het dubieuze op, van een mogelijke verkoop, of herstel van het familiebedrijf wat is ingegeven door de voortdurende stroom bezoekers, weemoed , heimwee van gezinnen, eilandbewoners en buitenlanders.
In 1981 wordt de twijfel verbroken, voor de meest favoriete keuze… de familie Suárez, vertegenwoordigd in de persoon van Sebastian Álamo, herneemt de bedrijfsvoering. Het is een onzeker avontuur, maar blijkt succesvol te zijn dankzij opoffering en inspanning en dankzij de betere binnenlandse- en buitenlandse, toeristische tijden. Familie, natuurschoon, ongekunsteldheid en scholing van vakmensen, blijven de oude waarden in een nieuwe exploitatie.
Na bijna een eeuw van het bedienen van klanten, krijgt het oorspronkelijke idee van de dan al 70 jaar dood zijnde Juan Suárez weer glans. Nieuwe ideeën over landelijk toerisme - met het aloude natuurschoon, recreatie en gezondheid - worden hier uitgevoerd op schaarse hotellocaties die beschouwd moeten worden als kathedralen voor alternatief toerisme.
Hotel Guayarmina gaat dan door met het heldere vooruitzicht van een steeds verbeterende inrichting, met behoud van de richtinggevende waarden die het van meet af aan heeft, met de bereiding van biologische maaltijden met groenten en fruit van de eigen boerderij en, door die aan te passen voor het toeristisch genoegen van de klanten en een dimensie van gezondheid openend welke de condities van de locatie in zich verenigen. En waarom niet…werkend aan het idee van het opnieuw impuls geven aan de Spa-voorziening.
Eind jaren ‘90 renoveert men de gastenkamers en plaatst nieuwe hotelbedden; Don Sebastian en zijn twee volle nichten doen, samen met hun medewerkers, al het mogelijke om het de gasten naar hun zin te maken en men richt zelfs in de benedenverdieping van het hotel een Spa in.
Hotel 'Princesa Guayarmina', met rechtsboven de eigen parkeerplaats; linksboven de hoteltuin met zwembad; en rechtsonder (tegenover het hotel - aan de overzijde van de weg) de boomgaard en groentetuin.
Daarop probeert de familie het hotelcomplex te verkopen, compleet met buitenzwembad, de boomgaard en het eigen parkeerterrein, de vraagprijs is in het jaar 2000 vijf miljoen euro, maar zelfs op een makelaarsbeurs is Barcelona komt er geen koper opdagen; het zijn dan de uit Agaete afkomstige gebroeders Tito die het ondertussen al geruime tijd gesloten hotelcomplex kopen en die het pand willen renoveren, om het een nieuw leven te laten leiden.
Anno 2015 wacht men, zoals gezegd, nog steeds op de benodigde verbouwings- en bouwvergunningen en hoopt men in Agaete en wijde omgeving, dat de gebroeders Tito in hun opzet slagen
Subsidie
In februari 2016 hebben wij vernomen dat de Tito's de vergunningen voor de restauratie rond hebben, maar dat ze nu wachten op subsidies van het Cabildo, om dan uiteindelijk de renoveatie door te zetten van het steeds dieper in verval gerakende hotel 'Princesa Guayarmina', om het de glans van weleer terug te geven. vamos a ver.
* Voetnoot:
BOC - 2014/2. Viernes 3 de Enero de 2014 – 26 I. Disposiciones generales
Consejería de Obras Públicas, Transportes y Política Territorial 26
ORDEN
de 26 de diciembre de 2013,
por la que se aprueba definitivamente la Modificación del Plan General de Agaete-Modificación Puntual del Catálogo Arquitectónico. Ficha CAA-40, Hotel Princesa Guayarmina.
EXAMINADO EL EXPEDIENTE ADMINISTRATIVO.
Visto el acuerdo de la COTMAC adoptado en sesión celebrada el día 25 de noviembre de 2013. Visto el informe propuesta de fecha 19 de diciembre de 2013 del Director General de Ordenación del Territorio. Teniendo en cuenta los siguientes
ANTECEDENTES DE HECHO
En sesión celebrada el día 25 de noviembre de 2013, la COTMAC adoptó el siguiente
ACUERDO
"Primero.- De conformidad con lo establecido en los artículos 78 y 79 del Reglamento de Procedimientos de los instrumentos de ordenación del sistema de planeamiento de Canarias, aprobado por Decreto 55/2006, de 9 de mayo, en relación con el apartado 1 de la disposición transitoria tercera de la Ley 19/2003, de 14 de abril, por la que se aprueban las Directrices de Ordenación General y las Directrices de Ordenación del Turismo de Canarias, informar favorablemente para la aprobación definitiva por el Sr. Consejero de Obras Públicas, Transportes y Política Territorial la Modificación del Plan General de Agaete -Catálogo Arquitectónico- Ficha CAA 40 Hotel Princesa Guayarmina (expediente 2012/1951)".
CONSIDERACIONES JURÍDICAS
Primera.- La presente modificación del Plan General de Agaete, al encontrarse el Catálogo integrado en el Plan General, constituye una modificación ordinaria al no afectar la normativa del Plan General y no se derivan afecciones a zonas verdes o espacios libres públicos, conforme a lo establecido en el artículo 46.5 del Texto Refundido de las Leyes de Ordenación del Territorio de Canarias y de Espacios Naturales de Canarias, así como en el artículo 59.1 del Reglamento de Procedimientos de los instrumentos de ordenación del sistema de planeamiento de Canarias, aprobado por Decreto 55/2006, de 9 de mayo.
Segunda.- Desde el punto de vista procedimental, la modificación se rige por la legislación actual, y en virtud del artículo 9.1 de la Ley 6/2009, de 6 de mayo, de medidas urgentes en materia de ordenación territorial para la dinamización sectorial y la ordenación del turismo, que modifica el apartado 1 de la disposición transitoria tercera de la Ley 19/2003, de 14 de abril, por la que se aprueban las Directrices de Ordenación General y las Directrices de Ordenación del Turismo de Canarias, se admite la posibilidad de tramitar esta modificación, ya que este artículo posibilita las modificaciones y revisiones parciales de los Planes Generales de Ordenación mientras estos se adapten a las determinaciones del Texto Refundido de las Leyes de Ordenación del Territorio de Canarias y de Espacios Naturales de Canarias y a la Ley 19/2003, de 14 de abril, por la que se aprueban las Directrices de Ordenación General y las Directrices de Ordenación del Turismo de Canarias, siempre que las nuevas determinaciones no supongan un cambio sustancial del modelo territorial, atribuyendo la competencia de aprobación definitiva al titular de la consejería competente en materia de ordenación territorial, previo informe de la COTMAC, cuando tal competencia no esté legalmente atribuida a dicho órgano colegiado o al Gobierno de Canarias.
En atención a los antecedentes y consideraciones señaladas, y en ejercicio de la competencia que tengo atribuida,
R E S U E L V O:
Primero.- Aprobar, en los términos en que resultó informada por la COTMAC en sesión celebrada el 25 de noviembre de 2013, la Modificación del Plan General de Agaete -Catálogo Arquitectónico- Ficha CAA 40 Hotel Princesa Guayarmina.
Segundo.- Notifíquese el presente acuerdo al Ayuntamiento de Agaete.
Tercero.- Publíquese el presente acuerdo en el Boletín Oficial de Canarias
Las Palmas de Gran Canaria, a 26 de diciembre de 2013.
EL CONSEJERO DE OBRAS PÚBLICAS, TRANSPORTES Y POLÍTICA TERRITORIAL, Domingo Berriel Martínez.
Groen licht voor de restauratie van
het oude hotel in de Vallei van Agaete
AGAETE - zaterdag 4 januari 2014 - Als de planning van de Hermanos Tito-Groep klopt, voor uitvoering van de restauratie van het oude hotel ‘Princesa Guayarmina’ in de Vallei van Agaete, dan zal het etablissement in Los Berrazales haar deuren openen in de zomer van 2015. De wijziging van het Plan Ruimtelijke Ordening maakt de weg vrij waarop men zeven jaar heeft gewacht.
Nog voor maart 2014 zal de Gemeente Agaete de vergunningaanvraag ontvangen voor de restauratiewerkzaamheden van het vervallen hotel, dat ruim 70 jaar gefunctioneerd heeft in El Valle (De Vallei) aan de voet van Tamadaba. Totdat het tot aan het midden van het afgelopen decennium haar deuren heeft gesloten in afwachting van een nieuwe kans: de investering van de Hermanos Tito-Groep, die al jaren wacht om dit te realiseren.
Hotel 'Princesa Guayarmina' in Los Berrazales (Vallei van Agaete).
Vanaf vandaag biedt bladzijde 40 van de Architectonische Catalogus van het Algemene Plan Ruimtelijke Ordening van Agaete een gedeeltelijke bescherming, in plaats van een integrale, voor het ‘Princesa Guayarmina’-hotel - die zich beperkt tot de voorgevel van het hotel - om de verbouwing mogelijk te maken en het aan te passen op de 21ste Eeuw als een plaats van rust in de natuur waarin de warmwaterbronnen waarmee het in de 20steEeuw verbonden was, niet langer haar voornaamste reclame-punt zullen zijn.
Bronnen binnen de Hermanos Tito-groep, die de werkzaamheden uitvoert, becijferen de benodigde investering op ettelijke miljoenen euro’s, waarbij de begroting nog niet is afgesloten en men merkt op, dat het ontwerp voor het definitieve project op het punt staat voltooid te worden. De uitvoeringstermijn van de verbouwing schat men, vanaf het begin van werkzaamheden, op een jaar,; als de noordelijke Gemeente eenmaal de gemeentelijke bouwvergunning heeft verleend.
Men is met de bouw van het ‘Princesa Guayarmina’-hotel begonnen in 1929 en het is aan het eind van de dertiger jaren voltooid. Ruim zeven jaar geleden heeft men de deuren gesloten als gevolg van het verval van het etablissement en de onmogelijkheid het te verbouwen vanwege de bescherming die het genoot in het Algemene Bestemmingsplan.
De geschiedenis van het hotel is verbonden met de familie Suárez, in het bijzonder met de visionair Juan Suárez, die aan het begin van de 20ste Eeuw al droomde van een plattelandshotel gericht op de gezondheid, met bezoekers die een persoonlijke en vriendelijke behandeling waarderen, plezier aan kleine dingen beleven en genieten van de betovering van de Vallei. Hoewel hij dit niet heeft mogen meemaken, hebben zijn vele nakomelingen zijn idee verwezenlijkt in de nabijheid van de balneario (het spa) van Los Berrazales, beroemd om zijn ijzerhoudende water en in 1929 verklaard tot Algemeen Belang, op het moment ,dat het hotel ontstond.
'Princesa Guayarmina' keert terug in de Vallei
Na 50 jaar het eiland geregeerd te hebben
staat het iconische hotel de volgende verbouwing te wachten
AGAETE - maandag 2 december 2013 - De 20ste Eeuw is ingetreden in Agaete. Met een nagenoeg niet bestaand verbindingsnetwerk is het dorp een bolwerk in een door ruig terrein gefragmenteerd Gran Canaria en is het in deze noordwesthoek, waar bergen en dalen van het nieuwe Eiland van 3 tot 4 miljard jaar geleden het oude - van 14 miljard jaar daarvoor - omarmen.
En uitgerekend op deze verschuiving ontstaat een bron met agua santa (thermaal, geneeskrachtig water); een stroom ijzerhoudend water, waarvan de medicinale eigenschappen in 1870 ontdekt zijn door een knecht die opdracht had gekregen de bron schoon te maken en die als eerste een aantal verbeteringen zag optreden.
Hotel 'Princesa Guayarmina' - Los Berrazales (Agaete).
In een tijd waarin de geneeskunde nog in de kinderschoenen stond, werden in Europa - met de hete adem van de industriële revolutie in de nek - koortsachtig geneeskrachtige bronnen bezocht door staatslieden, de adel en de gegoede burgerij.
Het thermale water diende zowel voor reumatische aandoeningen, als voor huidproblemen, voor maaglijders en voor andere kwalen die om een, of andere oplossing vroegen. En Agaete had dat water in overvloed. De arts Blanco Enrique schrijft in 1881over, “de grote voordelen voor de mensen,” in een onderzoeksverslag over de bron en het hotel wat werd beheerd door nakomelingen van de stichters van ‘Princesa Guayarmina’: Adrián en Juan Gabriel Cruz, vader en zoon.
Andere woordvoerders sluiten zich bij de arts aan. Het dagblad ‘El Liberal’ start in 1887 met een hartstochtelijke loftuiting op het water van Los Berrazales waaraan men o.a. genezing van ‘syfilitische ziekten’ toeschrijft en andere ‘prachtige resultaten’, zozeer, dat Agaete een magneet werd voor buitenlanders en Spanjaarden van het vasteland.
Het was de familie Armas, met aan het hoofd Francisco de Armas, die de bouw van een eerste, klein hotel ter hand nam: ´La Salud’, aan het begin van de 20ste Eeuw. Dit is het tegenwoordige ‘Casa de la Esperanza’, ofwel ‘Casa de San Pablo’, dat iets hoger ligt dan het ‘Princesa Guayarmina’-hotel, en wat momenteel als nonnenklooster in gebruik is als ontwenningscentrum voor drugsverslaafden.
Maar er was nog een, tweede, man uit Agaete; een koppige visionair: Juan Suárez Garcia ‘El de las cuevas’ (‘die van de grotten’) die verder keek dan de Armas-familie. Suárez verschafte comfort aan de zieken aan de voet van de bron; en volgens zijn familieleden Adrián en Juan Gabriel Cruz
vraagt men Don Juan (Meneer Jan) om meer boxen. Hij maakt er meer en bezet ook de grotten, totdat uiteindelijk in 1924 het eerste etablissement van de familie Armas ontstaat: ‘La Salud’, wonderbaarlijk en compleet met telefoon (!), een gehoorzaal en een eigen elektriciteitscentrale.”
Zo herinnert Cristóbal García del Rosario - hoogleraar Geschiedenis en een tijdlang boekouder van Hotel ‘Guayarmina’- eraan, dat toen ter tijd het openbare elektriciteitsnet niet was doorgetrokken vanuit het dorp. Het wonder was geopend van mei tot oktober, en men kon er verblijven op basis van vol pension voor 10 pesetas. Men sprak er zelfs Engels, zoals de advertenties destijds vermeldden. Het ging Juan Suárez voor de wind en met het spaargeld begon hij met de bouw van de eerste verdieping van het hotel, met negen gastenkamers in 1925.
Ondertussen ondernam de familie Armas, enkele meters lager gelegen, de bouw van een balneario (kuuroord), dat in 1929 werd voltooid met een voetpad naar het nieuwe hotel van de familie Suárez, die het hotel verder in hoogte optrok, tot vier verdiepingen in 1939, de Spaanse Burgeroorlog was zopas beëindigd.
De faam van de voorzieningen van wat in dat tijdperk op Gran Canaria het enige hotel was - zoals García del Rosario in herinnering brengt - buiten de hoofdstad, samen met, dat in Santa Brígida, trok de crème van de crème van de samenleving van het eiland naar de afgelegen vallei; en van dat van het buureiland Tenerife, maar ook zendelingen, zoals de directeuren van de Cepsa-raffinaderij. Daar logeerde toen ook de noodlijdende dichter Alonso Quesada, die nauw werd bijgestaan door de - eveneens dichter zijnde - arts Tomas Morales, die gevestigd was op het dorpsplein van Agaete.
Hotelschool en rouwcentrum tegelijk
Het hotel was een pareltje, vooral sinds 1952, toe de kunstschilder Miró Mainou de wanden decoreerde, aldus de leden van de familie Cruz Suárez. Halverwege de Eeuw was Agaete een uiterst bedrijvige plaats. Met de schoenenfabriek, ‘Calzados Armas’; de tomatenvelden bij de toegang naar dorp; een dozijn verpakkingsbedrijven; zes broodbakkerijen; twee pensions; de cofradía de pescadores (visafslag), en de eindeloze rijen bananenplantages. “Er heerste geen werkloosheid”, zo brengt García del Rosario in herinnering” de salarissen waren laag, dat wel.” In die omgeving ontwikkelde zich een economische onafhankelijkheid.
Deze etablissementen waren voor de jongeren die er gingen werken “een ware leerschool.” Maar men heeft ook de herinnering aan veel zieke hotelgasten, van wie men met veel leedwezen de rouwbrieven ontving.
De restauranttafels van het ‘Princesa Guayarmina’-hotel waren een tentoonstelling van lokale producten.
In het hotel werden kippen geslacht van El Sao, of El Hornillo; jonge geiten uit San Pedro en Vecindad del Enfrente; of het doodsbange kalf waarvan Manuel Suárez een trap kreeg en als hotelmanager en slachter een tijd kreupel heeft rondgelopen.
De kazen kwamen uit San José del Caideros; de aardappelen uit Juncalillo en Fajagesto, en niet te vergeten, de vis uit Las Nieves.
De hotelgasten en passanten genoten er van “buitengewone maaltijden”, en er kwam een stroom aan toeristen op gang: Zweden, Engelsen, Fransen, Nederlanders… “en ze kwamen steeds weer terug.” Ze doorkruisten half Europa en het halve eiland, om opnieuw de warmte te voelen van het geneeskrachtige water, de zomerbaden en hun hotel zwembad, “de gezellige avonden in de hoteltuinen.”
Renovatie
Sara Montiel logeerde er, Silvana Pampanini en Marcello Mastroianni dronken er in 1954 hun aperitief tijden de opnames van de speelfilm ‘Tirma’. Maar ook de minister van Onderwijs, Joaquín Ruiz-Giménez Cortés was er te gast, evenals de Unión Deportiva van trainer Satur Grech, die de club liet promoveren naar de Eerste Divisie en die Los Berrazales als sleutel tot hun succes hadden, waar de spelers zich op vrijdag verzamelden voor de voetbalwedstrijd van zondag.
Logeren, ontbijten, lunchen en dineren kunt u er voorlopig niet, wel kunt u er in de Vallei van Agaete geoogste sinaasappels en koffiebonen kopen.
Hotel 'Princes Guayarmina" wordt anno 2014 'eindelijk' volledig gerenoveerd.
<
De vooruitgang in de geneeskunde en het nieuwe zon- en strandtoerisme in de jaren 60 en 70 maakten een eind aan de glorietijd van hotel ‘Princesa Guayarmina’. Het tegenwoordige eigendom van de Hermanos Tito, en de uiteindelijke goedkeuring van de Canarische Regering voor renovatie en verbouwing, zullen gaan zorgen voor een tweede leven in die schitterende hoek van de Vallei.